- bouwjaar
- bestemming
Bemalen van de Polder Beneden Haastrecht op wind- of elektrische kracht
- voorganger
- omwentelingen
- eigendomshistorie
Het Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard is eigenaar sinds 1-01-2005
- geschiedenis
-
Deze ronde stenen vijzelmolen bemaalt de omstreeks 310 hectare grote (opvoerhoogte 2,10 m. a 3,20 m.) polder Beneden-Haastrecht. De Haastrechtse Molen is één van de weinige bewaard gebleven poldermolens met stelling in ons land.
Voordat de huidige molen werd gebouwd werd de polder op een andere wijze bemalen: een wipmolen met scheprad, binnendijks bij de Tiendweg, maalde uit op een ongeveer 10 hectare grote boezem, die zich uitstrekte tussen de Tiendweg en de IJsseldijk. Via een sluis, de Beneden Haastrechtse sluis, loosde de boezem op de Hollandse IJssel.
Directe aanleiding voor de bouw van de nieuwe molen was de afsluiting van de Hollandse IJssel boven Gouda: deze grillige rivier werd deels gekanaliseerd en aldus konden de met een voorboezem uitgeruste polders geen gebruik meer maken van lage waterstanden in de IJssel. Voor deze polder (en nog diverse andere) betekende dat: een nieuwe, krachtige (en relatief dure) molen bouwen die het water in één keer naar boven kon brengen.
De aanbesteding vond plaats op 6 september 1861 en op 15 maart 1862, twee weken eerder dan afgesproken, was de molen maalvaardig. De aannemer kreeg hiervoor een beloning van honderd gulden. De totale aanneemsom bedroeg ƒ 16.900,--.
Deze molen verrichtte zijn taak daarna zonder noemenswaardige problemen. In 1961 vernieuwde men het wiekenkruis en bracht toen meteen fokwieken aan, wat de capaciteit van de molen verder verbeterde. Wél had men inmiddels ook een motor op de vijzel gezet, zodat ook bij te weinig wind kon worden uitgemalen.
Molenaars van deze molen:
1863 - 1865 A. Slootjes
1866 - 1877c P. Hunnik
1878 - 1884 A. van Riet
1884 - 1895c C. van der Laan
1895c- 1908c L.A. van den Berg
1908 - 1946 Gerrit Noorlander
1946 - 1983 Nicolaas "Niek" Noorlander (afkomstig van de Bachtenaar)
1983 - 2012 Jan Noorlander
2013 - heden Nicolaas "Niels" Noorlander.
Op 12-12-2012 nam Jan Noorlander na 29 jaar molenaarschap afscheid. Zijn zoon Niels zet de traditie voort. Hierbij gaat de vierde generatie verder en draait er al meer dan 100 jaar een Noorlander op deze molen.
Eind 2018 zette Niels Noordlander de molen voorlopig stil, de vijzel werkte vanaf dat moment alleen nog op de motor. Dit omdat de molen aan een zeer grote herstelbeurt toe was. Nodig bleek een compleet nieuw gevlucht en korte spruit; staartbalk en lange spruit moesten worden hersteld en weer gemonteerd, verder het aanstorten van de draagbalk onder de windpeluw, metselwerk deels uithakken en opnieuw invoegen, scheur in metselwerk inboeten, stalen band om de romp, 40 balieplanken vervangen, achterwaterloop aanpassen met een extra klep en maatregelen nemen tegen de onderloopsheid hier. Ongewoon maar bijzonder aardig: nieuwe keuken en vloer. Tenslotte een grote schilderbeurt.
29 november 2021 begon de Restauratie Werkplaats Schiedam met het verwijderen van de hekkens. 13 december streek men de ruim 60 jaar oude Bremer-roeden. In januari 2022 stond de stenen romp geheel 'ompakt' door een winddichte steiger. Dit om het metselwerk grondig aan te kunnen pakken.
Op 8 juli 2022 werden de nieuwe roeden gestoken en op 16 juli maakte de molen zijn eerste omwentelingen na ruim 4 jaar stilstand. Inmiddels is de molen geheel en al maalvaardig en heeft alweer volop voor de polder gemalen.