Speurtocht van Wim Gé Warnaar naar de afgebeelde Canadese militairen op de onderste foto

Dat de( toenmalige) website van Beverol uit alle hoeken van de wereld bekeken wordt is afgelopen maand gebleken door de ontvangst van 2 e-mails uit verschillende continenten met een vraag over Beverol. In één week kwam onafhankelijk van elkaar uit Zuid-Afrika en Japan de vraag binnen of wij de afgebeelde foto konden thuisbrengen. Erop stond een colonne soldaten in oorlogstijd, juist een molen passerend met daarvoor een emaille Beverol bord - het enige houvast voor de zoekers van overzee. 

Door het internet af te speuren en door de hulp van diverse mensen binnen het Molenaarsgilde in Nederland zijn we op het juiste spoor gekomen. Het blijkt te gaan om een foto die in 1945 is gemaakt in de nadagen van de oorlog, om precies te zijn op 9 april 1945. Het zou gaan om Canadese infanterie van het regiment van Maisonneuve, op doortocht van Holten naar Rijssen onder leiding van Lt. D. Guravitch. Een van de afgebeelde militairen heeft enkele weken later in Holten het leven verloren door een ongeluk met een landmijn. Ter zijner ere bestaat/bestond er een aparte website.

Het tweede spoor is gelopen via enkele molenliefhebbers. De Vereniging De Hollandse Molen ( http://www.molens.nl ) en het Centrum voor Molinologie  hebben onze vraag geplaatst op hun site en daar heeft een van hun leden ons doorverwezen naar de site van verdwenen molens in Nederland. En wat bleek: daar staat dezelfde molen afgebeeld met hetzelfde plaatje eronder, alleen vertelde de geschiedenis dat het hier weliswaar ging om een stellingmolen aan de Rijssenseweg in de gemeente Holten (Overijssel) maar dat de afgebeelde militairen behoorden tot een eenheid van de North Nova Scotia Highlanders. De foto zou genomen zijn op 8 april 1945. Welke eenheid het precies geweest is weten we dus niet, wel dat het bevrijders waren en ik heb nog wel een bericht aan Canada gestuurd of er nog mensen van deze lichting bevrijders in leven zijn. Overigens ligt de eerder genoemde omgekomen soldaat Despars begraven op het oorlogskerkhof in Holten, een van de grote Canadese oorlogsbegraafplaatsen. Waar ik in mijn Canadese speurtocht ook nog op gestuit ben is de oprichting van een 'Friendship Windmill' in Ottawa om de bevrijders te gedenken - ook een bezoek waard.

De molen van Holten zou overigens op 17 juni 1961 door brand verloren zijn gegaan zo heb ik gelezen op een site, maar via de molenaars van 'De Goorse Braakmolen' heb ik begrepen dat de molen zou zijn afgebroken (wellicht na de brand). Hij stond aan de Rijssenseweg ter hoogte van 'de dikke steen', een lokaal begrip. Bij de oudheidkamer van Holten is nog meer documentatie en foto-materiaal verkrijgbaar. Ze hebben overigens zelf ook een mooie molen daar in Goor, De Braakmolen   
De laatste informatiebron die ik aan wil halen is de organisatie 'Welcome Again Veterans Holten' waarin de voorzitter nog wat aanvullende details geeft. De foto is 's morgens genomen en de troepen marcheerden van Holten naar Rijssen. Het gebied staat bekend als het Twenhaarsveld. De Canadese troepen van het Regiment van Maisonneuve werden ondersteund door het A-squadron van Fort Garry Horse. De molen van de familie Müller had ook een naam en wel "De Looker Mölle".

In eerste instantie dacht ik te maken te hebben met oud-strijders of familie die in een oud familiealbum de foto waren tegengekomen maar de Zuid-Afrikaan was vooral geïnteresseerd in de molen - de man uit Japan bleek een 2e generatie Nederlander te zijn die thans voor zijn werkgever (het Amerikaanse leger) in Japan gestationeerd was en in de oude archieven deze foto was tegengekomen.

De speurtocht was dus niet helemaal vergeefs want de vragenstellers waren blij met het resultaat. En bij mij heeft het de ogen geopend als je ziet hoeveel molens er in de laatste eeuw verloren zijn gegaan. Ik heb een tijdje in de USA geleefd met een agrarisch uitwisselingsprogramma en dan word je wel eens moe van alle gepraat over die molens enzovoort. Want Nederland heeft nog zoveel andere kanten zeg je dan al gauw. Maar het blijven wel heel interessante bouwwerken als je je erin verdiept en er komt weer meer vraag naar het gebruik van windenergie. Het aantal is in 3 eeuwen geslonken van ruim 10.000 tot nu een 1155 die nog kunnen draaien. En daar moeten we dus heel zuinig op zijn.

Tekst: Wim Gé Warnaar.