- bouwjaar
- bestemming
Bemalen van de lage boezem van de Overwaard, thans op vrijwillige basis.
- molenmaker
- Adr. van der Haven, Hoornaar (1740)
- omwentelingen
- geschiedenis
-
De molen werd gebouwd door Adriaan van der Haven uit Hoornaar en aangenomen voor ƒ 14.000,--.
Van de acht Overwaardmolens was deze Nr. 4 de uitzondering: hij was uitgerust met een brede waterloop en twee schepraderen. Eén voor het afmalen van de lage boezem in de hoge en één voor het op peil houden van het hoge boezemgebied. Deze functie van zgn. contramolen werd door deze molen vervuld, nadat de voorganger (die dus reeds, let wel, bestond vóórdat de acht boezemmolens werden gebouwd, in 1739 was verbrand).
Het bestaan als dubbele molen was kennelijk geen succes: al in 1799 werden scheprad en gaandewerk van de contramolen verwijderd omdat het te weinig werd gebruikt. Aldus werd molen nr. 4 weer een 'gewone' boezemmolen en bleef met de zeven andere Overwaardmolens in bedrijf tot 1950.
In de loop van de jaren '90 van de 20ste eeuw openbaarden zich steeds grotere problemen: de molen had groot herstel aan wiekenkruis en voorkeuvelens nodig en werd tenslotte in 2003 stilgezet. In 2004 werden, vooruitlopend op groot herstel, reeds nieuwe windborden in de juiste kleuren aangebracht. In september 2005 volgden intensieve reparaties aan de kap; op 23 maart 2006 werd weer gemalen.
Intussen bleven de dubbele waterloopmuren, zij het dus deels dichtgegooid, bewaard. Pas in de 21ste eeuw ging men serieus nadenken over de zin van reconstructie van deze bijzondere molen. Het antwoord viel positief uit: men besloot molen nr. 4 te reconstrueren als dubbele molen, dus met twee afzondelijke schepraderen en aandrijvingen. Enige tijd later waren de waterlopen opengegraven en werd gewerkt aan een houten scheprad dat de 'contrafunctie' moet gaan verrichten.
Al deze werkzaamheden hielden ook in dat de woonfunctie van deze molen zou komen te vervallen. Niet dat dat echt een probleem is: deze molen leent zich, met zijn unieke functie, op zich goed als nieuw aandachtspunt voor deze - door toeristen toch al behoorlijk overbezochte - molengroep. Een extra bezoekersmolen, die de druk op de Nederwaard Nr. 2 zou doen afnemen, was best wel welkom.
Er valt evenwel hierover ook iets heel anders te zeggen: reconstructie van een zeer opmerkelijke en ook voor Nederlandse begrippen uiterst zeldzame dubbelfunctie (die bovendien al meer dan 200 jaar geleden in onbruik raakte) schept een vals beeld over Kinderdijk en de Nederlandse waterstaat in het algemeen en de toeristen die deze molen bezoeken zouden eerder verward dan geïnformeerd worden. Dit nog los van de qua verhoudingen grote, nog te bouwen, schuur waar men de bezoekers over deze molen en Kinderdijk nader inlicht. Niet iedereen, op Kinderdijk en elders, is dan ook blij met een dergelijke reconstructie van de Overwaard nr. 4 en de te verwachten toestroom van toeristen.
Los van deze zaak: in de zomer van 2021 heeft men de buitenroede vervangen. Eerst heeft men de ophekking verwijderd, waarna de oude roede op 1 september werd gestreken. Op 6 september stak de firma De Gelder de nieuwe roede.
Achtergronden over ontstaan en ontwikkeling van de boezembemaling van de Overwaard zijn te vinden bij Molen nr. 1